Siła, którą czerpiemy z głębi ziemi
Prawdą powszechnie znaną jest fakt, że woda jest naszemu organizmowi niezbędna. Co więcej, sami w znaczącej części składamy się z wody.
Woda zawiera cenne składniki mineralne, a kiedy odpowiednio je dobierzemy, może okazać się zbawienna w leczeniu wielu schorzeń.
O wyjątkowości wód leczniczych decyduje ich skład chemiczny wynikający z uwarunkowań hydrogeologicznych. Kiedy źródło wody znajduje się głęboko pod ziemią, powstają specyficzne warunki, dzięki którym może ona nasycić się różnymi minerałami, a jednocześnie pozostaje czysta mikrobiologicznie.
Leczenie wodą jest jednym z narzędzi medycyny uzdrowiskowej, zwanej balneologią. Ta gałąź medycyny zajmuje się badaniem właściwości leczniczych wód podziemnych i borowin oraz zastosowaniem ich w lecznictwie, zwłaszcza terapii chorób przewlekłych.
Za twórcę polskiej balneologii uznaje się Józefa Dietla, krakowskiego prezydenta, lekarza, rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego. Do szczególnych zasług Józefa Dietla w dziedzinie balneologii dla regionu Małopolski zalicza się powstanie wielu zakładów kąpielowych.
W Polsce obecnie jest 45 miejscowości, które uzyskały status uzdrowiska. Większość z nich usytuowana jest na południu Polski. Właśnie tu, w Szczawnicy, powstał jeden z pierwszych zakładów kąpielowych, w którym Józef Dietl zbadał wody szczawnickie i uzasadnił naukowo ich stosowanie w lecznictwie. Upamiętnia to główny plac uzdrowiska, nazwany jego imieniem.
Wody lecznicze Szczawnicy znane są od zawsze, bowiem od wód szczawnych czy szczaw, czyli wód kwaśnych, bierze się nazwa miejscowości. Pierwszym, który na szerszą skalę gospodarczo wykorzystał źródła szczawnickie, był Jan Kutschera ze Spisza, który w roku 1820 wykonał obudowę naturalnych wypływów i podjął próby wykorzystania wód w lecznictwie. Obecnie w uzdrowisku eksploatuje się 9 ujęć wód leczniczych, z których Szymon, Wanda i Pitoniakówka dostępne są za darmo w punktach czerpalnych na terenie miasta dla wszystkich chętnych. Natomiast pozostałe wody – Jan, Stefan, Józefina, Józef, Magdalena oraz Helena – są wykorzystywane w lecznictwie uzdrowiskowym. W 2013 r. uruchomiona została nowoczesna Rozlewnia Naturalnych Wód Leczniczych. Woda z ujęć: Stefan, Jan, Helena, Józefina i Józef konfekcjonowana jest do 5-litrowych kartonowych opakowań typu bag & box. Dzięki temu kuracjusze mogą przedłużyć efekty lecznicze wody, korzystając z niej także po powrocie do domu.
Wody ze źródła Magdalena, odkrytego w roku 1839, nie kupimy w kartonie. Aby skosztować jej cennych składników mineralnych, których ilość ich jest największa ze wszystkich wód występujących w Uzdrowisku, należy udać się do Szczawnicy, gdyż źródło tej wody jest najmniej wydajne i nie jest ona dostępna w sprzedaży. Niemniej jednak zasoby wody leczniczej są odnawialne, ale, jak wszystkie wody, są narażone na negatywne skutki cywilizacji – postępującą urbanizację, zanieczyszczenie powietrza, skutki motoryzacji, chemizację rolnictwa i gospodarstw domowych, wytwarzające zanieczyszczenia przenikające do gleby i w końcu do wód podziemnych. Stąd też szczególna dbałość Uzdrowiska Szczawnica o czystość i jakość swoich wód.
Wody lecznicze występujące w Szczawnicy to szczawy i wody kwasowęglowe. Wody te, mimo że przy placu Dietla stoi przepięknie odrestaurowana, stylowa pijalnia sześciu wód leczniczych z galerią wystawową, nie wykorzystuje się jedynie w kuracji pitnej. W Sanatorium Inhalatorium woda: Helena, Jan oraz Stefan stanowi surowiec balneologiczny, za pomocą którego wykonywane są zabiegi z zakresu inhalacji (inhalacje celkowe, inhalacje Bulling), kąpieli mineralnych, masażu migdałków – Schnitzler, płukań nosa oraz gardła.
Jednym z najstarszych źródeł szczawnickich jest Józefina, odkryte w 1822 r. i nazwane na cześć żony Stefana Szalaya – pierwszego właściciela uzdrowiska. O jej leczniczych właściwościach pisał już w 1878 r. ówczesny naczelny lekarz Uzdrowiska Szczawnica, Onufry Trembecki. Woda z tego źródła jest wykorzystywana w formie kuracji pitnej w leczeniu chorób górnych i dolnych dróg oddechowych (w tym astmy), otyłości, osteoporozy, podwyższonego cholesterolu, niedoborów sodu, potasu, wapnia i magnezu. Jest również używana w formie inhalacji lub płukanek w leczeniu przewlekłych nieżytów zapalnych górnych dróg oddechowych (głównie gardła) oraz parodontozy.
Zdrój Stefan, odkryty w 1828 r. i nazwany na cześć pierwszego właściciela uzdrowiska Stefana Szalaya, jest usytuowany obok źródła Józefina. Woda ze źródła Stefan była jedną z pierwszych dostępnych na terenie całej Galicji i poza jej granicą. Po nabyciu zdrojowiska w Szczawnicy przez hrabiego Adama Stadnickiego, wody Stefan można było skosztować we wszystkich wagonach restauracyjnych kolei galicyjskich i w restauracjach dworcowych. Ma podobne zastosowanie lecznicze jak Józefina. Obie wody nasycone są naturalnie dwutlenkiem węgla.
Pod względem wartości składników mineralnych obie wody bije na głowę woda ze źródła Józef, odkrytego w 1986 roku. Źródło zostało nazwane na cześć Józefa, syna państwa Szalayów. Ujęcie znajduje się na Placu Dietla w podziemiach budynku Pijani Wód przy ujęciach noszących imiona jego rodziców. Woda ta samoczynnie wypływa z głębokości 27 metrów.
Kolejną wodą leczniczą Uzdrowiska Szczawnica jest Helena odkryta w 1966 roku u stóp góry Bryjarki w szczawnickim Parku Dolnym. Woda ma stosunkowo łagodny smak, więc jest polecana osobom, którym przeszkadza wyrazisty smak wód z innych źródeł. Jest wykorzystywana w leczeniu chorób dróg oddechowych, otyłości, osteoporozy, podwyższonego poziomu cholesterolu oraz w przypadku niedoborów sodu, potasu, wapnia i magnezu.
Galerię wód zakończy prezentacja zdroju Jan, odkrytego w 1869 roku. Pod koniec lat 20. XX wieku na bazie wód ze źródła Jan w uzdrowisku wykonywano kąpiele z dodatkiem soli jodowych i jodowo-bromowych oraz wyciągu igliwiowego.
Warto do Szczawnicy przyjechać, by spróbować smaku wód, pamiętać jednak należy, że korzystanie dłuższe z kuracji pitnych należy prowadzić w konsultacji z lekarzem.
Źródło Sumaryczna zawartość minerałów
Zdrój Józefina 5924,11 mg/dm3
Zdrój Stefan 4803,39 mg/dm3
Zdrój Józef 11019,45 mg/dm3
Zdrój Helena 1481,7 mg/dm3
Zdrój Jan 4642,87 mg/dm3
_________________________________________________________
Działalność Grupy Thermaleo&Uzdrowisko Szczawnica opiera się na sektorze hotelarskim, gastronomicznym oraz turystycznym. Istotne znaczenie dla Grupy ma również szeroka aktywność w zakresie wspierania rozwoju lokalnej społeczności. Ponadto firma bierze aktywny udział w rewitalizacji miasta jako kurortu.
Funkcjonowanie Grupy Thermaleo&Uzdrowisko Szczawnica nawiązuje do idei przyświecających modernizatorowi uzdrowiska – Adamowi hr Stadnickiemu – stworzenia ze Szczawnicy kurortu z pełną gamą zabiegów oraz bogatą ofertą gastronomiczną, kulturalną i noclegową. Jego potomkowie, rodzina Mańkowskich, dba o zachowanie rodowej spuścizny.
